شناسه کالا چیست؟ + معرفی انواع شناسه کالا و نحوه اخذ آنها
شناسه کالا چیست؟ + معرفی انواع شناسه کالا و نحوه اخذ آنها
به دلیل افزایش سرقت و قاچاق کالا در حال حاضر هرگونه فعالیت تجاری در زمینه صادر و وارد کردن کالا صرفا در صورت داشتن شناسه کالا قابل اجرا است. بسیاری از افرادی که به تازگی وارد عرصه تجارت شده‌اند همواره با این پرسش مواجه می‌شوند که شناسه کالا چیست؟
به موجب آیین نامه اجرایی ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز آن دسته از محصولات یا ارزهایی که شناسه (کد 13رقمی) ندارند جزو اقلام قاچاق و غیر قانونی محسوب می‌شوند. بنابراین کلیه افراد و سازمان‌هایی که در حیطه تجارت، واردات و صادرات فعالیت دارند بایستی بر اساس این ماده از آیین نامه عمل کرده و اقدام به اخذ شناسه کالا کنند.
در ادامه این مقاله از نادی پک، در مورد هدف تصویب و الزام استفاده از شناسه کالا در تجارت، صادرات و واردات به توضیحات بیشتری می‌پردازیم.
شناسه کالا چیست؟
کد شناسه کالا در واقع همان شناسه رهگیری است که روی هر یک از کالاها و اقلام ثبت می‌شود. در تعریفی که در آیین نامه اجرایی ماده 13 قانون ذکر شده شناسنامه کالا مجموعه‌ای از فاکتورها و عناصر مختلف است که یکی از مهمترین آنها شناسه کالا است.
به موجب همین ماده اجرایی شناسه رهگیری کالا شماره‌ای متشکل از چندین رقم منحصربه‌فرد است که با پیگیری آن می‌توان به اطلاعات اصلی محصول یا کالا دست یافت. منظور از اطلاعات محصول نوع، رنگ کالا، جنس و شناسه‌هایی مانند IRC و IVc است.
ساختار کد شناسه کالا
کد شناسه کالا یک شماره یکتا و استاندارد است که برای هر کالا در زنجیره تأمین به شکل انحصاری استفاده می‌شود. این کد شامل اطلاعاتی مانند نوع، مدل، شرکت سازنده و ویژگی‌های محصول است. هدف از آن، رهگیری کالا، جلوگیری از قاچاق و تسهیل نظارت بر بازار است. در ایران، این کد در سامانه جامع تجارت ثبت شده و برای صدور فاکتور رسمی و ثبت در سامانه‌های گمرکی و مالیاتی الزامی است.
هدف از ایجاد شناسه کالا چیست؟
هدف اصلی از درج شناسه کالا روی هر نوع محصولی جلوگیری از برخی ارگان‌ها و نهادهای غیر معتبر و سو استفاده‌گر است. به عبارتی با انجام این کار امنیت کالاها افزایش یافته و فرایند تشخیص کالاهای اصل از کالای قاچاق تسهیل می‌گردد.
انواع کد شناسه کالا
شناسه اصالت کالا انواع مختلفی دارد که هر کدام برای دسته بندی خاصی از محصولات به کار می‌روند. از جمله انواع شناسه کالا می‌توان به موارد ذیل پرداخت:
- شناسه اصالت کالا
- شناسه IRC
- شناسه IVC
- شناسه IMEI
- شناسه GTIN
- شناسه VIN
شناسه اصالت کالا یا همان شناسه داخلی
حال که دانستیم کد شناسه کالا چیست، به توضیح انواع کدهای رهگیری بپردازیم. شناسه اصالت کالا یکی از انواع شناسه کالا است که شامل یک کد 13 رقمی بوده و مبنی بر نظام طبقه‌بندی محصولات است. این نوع از کد شناسه کالا توسط شرکت صاحب پروانه صادر شده و بر روی محصول درج می‌شود. هدف اصلی از درج این شناسه روی کالاها سهولت پیگیری اصالت کالا از جانب ارگان‌ها و مشتریان است.
شناسه IRC و کاربرد آن
این شناسه تنها از سمت سازمان غذا و دارو، درمان و آموزش پزشکی ایران به شرکت‌های داروسازی و فراورده در حوزه سلامت و بهداشت ارائه می‌شود. آن دسته از کالاهایی که دارای شناسه IRC هستند یعنی توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی تایید شده‌اند.
شناسه IVC و کاربرد آن
در خصوص مجوز تولید و صادر و وارد کردن محصولات دامپزشکی شناسه‌هایی تحت عنوان IVC روی این محصولات از سمت سامانه سازمان دامپزشکی ایران درج می‌شود. به بیانی واضح‌تر، در آن دسته از محصولاتی که مصارف حیوانی و گیاهی دارند از شناسه IVc به عنوان کد شناسه کالا استفاده می‌شود.
شناسه IMEI
این نوع از شناسه کالا بیشتر نزد مردم شناخته شده است. از شناسه IMEI در روی محصولاتی که حاوی سیم‌کارت یا شبکه ارتباطاتی سیار است استفاده می‌شود. به احتمال زیاد شما هم چندین بار از استعلام شناسه کالا از نوع IMEI به هنگام خرید و معاوضه گوشی تلفن همراه استفاده کرده‌اید.
شناسه GTIN
سازمان GSI یک سازمان بین‌المللی است که شناسه GTIN را ارائه می‌کند. این شناسه در بیش از 110 کشور دنیا بر روی کالاها درج می‌شود. این شناسه به طور معمول حاوی 8 الی 13 رقم است. اما در ایران با 14 رقم روی محصولات درج می‌شود. شناسه GTIN در ایران با پیش شماره 626 شروع شده و کمپانی و سازنده محصول نیز در سایت جهانی GSI باید سالانه آن را شارژ کند.
کد شناسه کالا نوع VIN
این نوع از شناسه کالا انحصارا در صنعت خودروسازی استفاده شده و در بر گیرنده کلیه اطلاعات مربوط به یک خودرو است. شناسه VIN یک کد 17 کاراکتری است که از رقم و حروف تشکیل شده است. در سامانه شناسه کالا باید 11 رقم اول آن وارد شود. اهمیت درج این شناسه روی خودرو زمانی مشخص می‌شود که خودروی مورد نظر از سوی شرکت سازنده به کارخانه ارسال می‌شود تا تغییراتی روی آن انجام شود. همچنین این شناسه در مواقع سرقت خودروها کاربرد بسیار ویژه‌ای دارد.
دریافت کد شناسه کالا و اهمیت آن
همانطور که گفته شد، کد شناسه کالا یک شماره یکتا است که برای شناسایی و رهگیری کالاها در زنجیره تأمین استفاده می‌شود. این کد در سامانه جامع تجارت ثبت شده و به تولیدکنندگان، واردکنندگان و فروشندگان کمک می‌کند تا کالاهای خود را به‌طور رسمی معرفی کنند. اهمیت آن در جلوگیری از قاچاق کالا، نظارت دقیق‌تر بر بازار و تسهیل روند گمرکی و مالیاتی است. از طریق این کد، تمامی جزئیات کالا به‌راحتی قابل پیگیری و مدیریت می‌شود.
نحوه دریافت شناسه کالا
دریافت شناسه کالا از طریق سامانه جامع تجارت ایران انجام می‌شود. برای دریافت این کد، تولیدکنندگان یا واردکنندگان باید ابتدا اطلاعات محصول خود را در سامانه ثبت کنند. پس از بررسی و تایید اطلاعات، شناسه کالا به‌طور خودکار به هر محصول تخصیص داده می‌شود. برای دریافت شناسه کالا، لازم است متقاضی مراحل قانونی و مستندات مربوطه را تکمیل کرده و از طریق سامانه درخواست ارسال نماید.
مراحل دریافت کد شناسه کالا
مراحل دریافت شناسه کالا در ایران به صورت زیر است:
- ثبت‌نام در سامانه جامع تجارت
- ثبت اطلاعات محصول
- بارگذاری مستندات
- بررسی و تایید اطلاعات
- دریافت شناسه کالا
- استفاده از شناسه کالا
این مراحل برای تمامی تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاها ضروری است و باید با دقت کامل انجام گیرد تا از مشکلات قانونی و تجاری پیشگیری شود.
استعلام شناسه کالا
استعلام شناسه کالا فرآیندی است که به منظور بررسی اصالت و وضعیت ثبت یک کالا در سامانه‌های مختلف مانند سامانه جامع تجارت ایران انجام می‌شود. با استفاده از استعلام شناسه کالا، می‌توان اطلاعات دقیق‌تری از کالا، تولیدکننده، واردکننده و تطابق آن با قوانین و مقررات گمرکی به‌دست آورد.
این فرآیند برای جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق، نظارت بر کیفیت محصولات و اطمینان از تطابق آنها با استانداردهای مورد نظر ضروری است. استعلام شناسه کالا معمولاً از طریق سامانه‌های آنلاین و با وارد کردن کد شناسه کالا امکان‌پذیر است.
آموزش چگونگی دریافت شناسه کالا
از جمله موارد بسیار مهمی که در شناسه کالا چیست باید به آن اشاره شود روند دریافت این شناسه و انواع آن است. فرایند دریافت شناسه کالا تنها از طریق سامانه رسمی شناسه کالا امکان‌پذیر است. مراحل دریافت شناسه کالا از این سایت به ترتیب در ادامه معرفی شده است.
- در ابتدا باید سامانه تجارت ایران را جستجو کرده و سپس در صفحعه اصلی این سایت در سمت چپ نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنید.
- بعد از ورود به سایت لازم است تا نقش خود را در ارتباط با ثبت کالا تعیین کنید. اگر شناسه صنفی دارید پس باید گزینه شناسه صنفی را انتخاب کنید. همچنین اگر اقدام به دریافت کارت بازرگانی کرده‌اید باید گزینه کارت بازرگانی را انتخاب کنید.
- بعد از انجام کارهای بالا باید از سمت راست روی عبارت فهرست کالاهای وارداتی کلیک کنید. بعد از ورود به این بخش باید گزینه ثبت کالای جدید را انتخاب کنید.
- پس از انتخاب گزینه ثبت کالای جدید وارد صفحه جدید شده و در این صفحه باید نوع کالای خود را انتخاب کنید.
- در فیلد بالایی باید شناسه بین‌المللی GTIN را وارد کنید. البته برای دریافت این نوع شناسه حتما باید از قبل به مرکز ملی شماره گذاری کالا بروید.
- بعد از انجام مرحله پنجم، حالا باید فیلدهای اجباری که به کالا مربوط هستند را تکمیل کنید.
- بعد از تکمیل اطلاعات ضروری در صورت دلخواه می‌توانید اطلاعات مربوط به مستندات کالا را وارد کنید. اما آخرین مرحله دریافت شناسه کالا است که در این مرحله باید اطلاعات نمایش داده شده را تایید کنید. بعد از تایید و ثبت شناسه کالا ایجاد شده و ثبت می‌شود.
سوالات متداول در مورد شناسه کلا
در این مقاله توضیح دادیم که شناسه کالا چیست و چرا باید از آن در زنجیره تامین استفاده شود. اما ممکن است برای افراد سوالات فرعی به وجود آید که هر کدام به نوبه خود مهم و ضروری باشند. در ادامه چند مورد از مهمترین سوالات در مورد کد شناسایی کالا بیان و پاسخ داده می‌شود.
- آدرس سامانه شناسه کالا چیست؟ سامانه اصلی شناسه کالا همان سامانه تجارت ایران با دامنه ir است.
- دریافت شناسه کالا چگونه است؟ برای دریافت شناسه کالا باید دقیقا مراحل گفته شده در مطالب فوق را طی کنید.
سخن پایانی
دراین مقاله دانستیم که شناسه کالا چیست و چرا از آن استفاده می‌شود. همچنین مراحل دریافت شناسه کالا و نحوه استعلام شناسه کالا توضیح داده شد. در حالت کلی، شناسه کالا دقیقا مانند کد ملی انسان بوده و برای هر کالایی متفاوت است. به عبارتی شناسه یا همان کد رهگیری هر کالایی با توجه به نوع و دسته بندی آن متفاوت بوده و سازمان‌ها و شرکت‌های تولیدی باید حتما نسبت به درج این شناسه روی کالاهای خود اقدام کنند.
نکته:
بسیاری از دستگاه های بسته بندی مدرن قابلیت چاپ خودکار شناسه محصول روی لیبل یا بسته را دارند، که در بهینه‌سازی فرایندهای لجستیکی بسیار مؤثر است.