به دلیل افزایش سرقت و قاچاق کالا در حال حاضر هرگونه فعالیت تجاری در زمینه صادر و وارد کردن کالا صرفا در صورت داشتن شناسه کالا قابل اجرا است. بسیاری از افرادی که به تازگی وارد عرصه تجارت شده‌اند همواره با این پرسش مواجه می‌شوند که شناسه کالا چیست؟
به موجب آیین نامه اجرایی ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز آن دسته از محصولات یا ارزهایی که شناسه (کد 13رقمی) ندارند جزو اقلام قاچاق و غیر قانونی محسوب می‌شوند. بنا بر این کلیه افراد و سازمان‌هایی که در حیطه تجارت، واردات و صادرات فعالیت دارند بایستی بر اساس این ماده از آیین نامه عمل کرده و اقدام به اخذ شناسه کالا کنند.
در این مقاله در مورد هدف از تصویب و الزام استفاده از شناسه کالا در تجارت، صادرات و واردات به توضیحات بیشتری می‌پردازیم.
شناسه کالا چیست؟
در پاسخ به این پرسش متداول که شناسه کالا چیست باید بگوییم که منظور همان شناسه رهگیری است که روی هر یک از کالاها و اقلام ثبت می‌شود. در تعریفی که در آیین نامه اجرایی ماده 13 قانون ذکر شده شناسنامه کالا مجموعه‌ای از فاکتورها و عناصر مختلف است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها شناسه کالا است.
به موجب همین ماده اجرایی شناسه رهگیری کالا شماره‌ای متشکل از چندین رقم منحصربه‌فرد است که با پیگیری آن می‌توان به اطلاعات اصلی محصول یا کالا دست یافت. منظور از اطلاعات محصول نوع، رنگ کالا، جنس و شناسه‌هایی مانند IRC و IVc است.
هدف از ایجاد شناسه کالا چیست؟
هدف اصلی از درج شناسه کالا روی هر نوع محصولی جلوگیری از برخی ارگان‌ها و نهادهای غیر معتبر و سو استفاده‌گر است. به عبارتی با انجام این کار امنیت کالاها افزایش یافته و فرایند تشخیص کالاهای اصل از کالای قاچاق تسهیل می‌گردد.
انواع شناسه کالا
شناسه اصالت کالا انواع مختلفی دارد که هر کدام برای دسته بندی خاصی از محصولات به کار می‌روند. از جمله انواع شناسه کالا می‌توان به موارد ذیل پرداخت:
- شناسه اصالت کالا
- شناسه IRC
- شناسه IVC
- شناسه IMEI
- شناسه GTIN
- شناسه VIN
شناسه اصالت کالا یا همان شناسه داخلی
در ادامه پاسخ به پرسش مهم شناسه کالا چیست لازم است تا به انواع این کد رهگیری بپردازیم. شناسه اصالت کالا یکی از انواع شناسه کالا است که شامل یک کد 13 رقمی بوده و مبنی بر نظام طبقه بندی محصولات است. این نوع از شناسه کالا توسط شرکت صاحب پروانه صادر شده و بر روی محصول درج می‌شود. هدف اصلی از درج این شناسه روی کالاها سهولت پیگیری اصالت کالا از جانب ارگان‌ها و مشتریان است.
شناسه IRC و کاربرد آن
این شناسه تنها از سمت سازمان غذا و دارو، درمان و آموزش پزشکی ایران به شرکت‌های داروسازی و فراورده در حوزه سلامت و بهداشت ارائه می‌شود. آن دسته از کالاهایی که دارای شناسه IRC هستند یعنی توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی تایید شده‌اند.
شناسه IVC و کاربرد آن
در خصوص مجوز تولید و صادر و وارد کردن محصولات دامپزشکی شناسه‌هایی تحت عنوان IVC روی این محصولات از سمت سامانه سازمان دامپزشکی ایران درج می‌شود. به بیانی واضح‌تر در آن دسته از محصولاتی که مصارف حیوانی و گیاهی دارند از شناسه IVc استفاده می‌شود.
شناسه IMEI
این نوع از شناسه کالا بیشتر نزد مردم شناخته شده است. از شناسه IMEI در روی محصولاتی که حاوی سیم کارت یا شبکه ارتباطاتی سیار است استفاده می‌شود.
برای مثال در روی جعبه اصلی تمامی گوشی‌های هوشمند قانونی و غیر قاچاق این کد درج می‌شود که برای هر محصول متفاوت است. بسیاری از شرکت‌های معتبر تولید کننده محصولات الکترونیکی و برقی از این شناسه در کالاهای خود استفاده می‌کنند. شرکت نادی پک نیز از شناسه IMEI نیز در انواع دستگاه بسته بندی مانند دستگاه شیرینگ، دستگاه بسته بندی خشکبار که تولید می‌کند استفاده کرده و سعی در حفظ اصالت محصولات خود را دارد.
شناسه GTIN
سازمان GSI یک سازمان بین‌المللی است که شناسه GTIN را ارائه می‌کند. این شناسه در بیش از 110 کشور دنیا بر روی کالاها درج می‌شود. این شناسه به طور معمول حاوی 8 الی 13 رقم است. اما در ایران با 14 رقم روی محصولات درج می‌شود. شناسه GTIN در ایران با پیش شماره 626 شروع شده و کمپانی و سازنده محصول نیز در سایت جهانی GSI باید سالانه آن را شارژ کند.
شناسه VIN
این نوع از شناسه کالا انحصارا در صنعت خودروسازی استفاده شده و در بر گیرنده کلیه اطلاعات مربوط به یک خودرو است. شناسه VIN یک کد 17 کاراکتری است که از رقم و حروف تشکیل شده است. در سامانه شناسه کالا باید 11 رقم اول آن وارد شود. اهمیت درج این شناسه روی خودرو زمانی مشخص می‌شود که خودروی مورد نظر از سوی شرکت سازنده به کارخانه ارسال می‌شود تا تغییراتی روی آن انجام شود. همچنین این شناسه در مواقع سرقت خودروها کاربرد بسیار ویژه‌ای دارد.
آموزش چگونگی اخذ شناسه کالا
از جمله موارد بسیار مهمی که در شناسه کالا چیست باید به آن اشاره شود روند دریافت این شناسه و انواع آن است. فرایند دریافت شناسه کالا تنها از طریق سامانه رسمی شناسه کالا امکان‌پذیر است. مراحل دریافت شناسه کالا از این سایت به ترتیب در ادامه معرفی شده است.
- در ابتدا باید سامانه تجارت ایران را جستجو کرده و سپس در صفحعه اصلی این سایت در سمت چپ نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنید.
- بعد از ورود به سایت لازم است تا نقش خود را در ارتباط با ثبت کالا تعیین کنید. اگر شناسه صنفی دارید پس باید گزینه شناسه صنفی را انتخاب کنید. همچنین اگر اقدام به دریافت کارت بازرگانی کرده‌اید باید گزینه کارت بازرگانی را انتخاب کنید.
- بعد از انجام کارهای بالا باید از سمت راست روی عبارت فهرت کالاهای وارداتی کلیک کنید. بعد از ورود به این بخش باید گزینه ثبت کالای جدید را انتخاب کنید.
- پس از انتخاب گزینه ثبت کالای جدید وارد صفحه جدید شده و در این صفحه باید نوع کالای خود را انتخاب کنید.
- در فیلد بالایی باید شناسه بین‌المللی GTIN را وارد کنید. البته برای دریافت این نوع شناسه حتما باید از قبل به مرکز ملی شماره گذاری کالا بروید.
- بعد از انجام مرحله پنجم، حالا باید فیلدهای اجباری که به کالا مربوط هستند را تکمیل کنید.
- بعد از تکمیل اطلاعات ضروری در صورت دلخواه می‌توانید اطلاعات مربوط به مستندات کالا را وارد کنید. اما آخرین مرحله دریافت شناسه کالا است که در این مرحله باید اطلاعات نمایش داده شده را تایید کنید. بعد از تایید و ثبت شناسه کالا ایجاد شده و ثبت می‌شود.
سوالات متداول در مورد شناسه کلا
در این مطلب به سوال مرجع و اصلی شناسه کالا چیست به صورت کامل پاسخ دادیم. اما ممکن است برای افراد سوالات فرعی به وجود آید که هر کدام به نوبه خود مهم و ضروری باشند.
- آدرس سامانه شناسه کالا چیست؟ سامانه اصلی شناسه کالا همان سامانه تجارت ایران با دامنه ir است.
- دریافت شناسه کالا چگونه است؟ برای دریافت شناسه کالا باید دقیقا مراحل گفته شده در مطالب فوق را طی کنید.
سخن پایانی
دراین مقاله دانستیم که شناسه کالا چیست و چرا از آن استفاده می‌شود. شناسه کالا دقیقا مانند کد ملی انسان بوده و برای هر فردی متفاوت است. به عبارتی شناسه یا همان کد رهگیری هر کالایی با توجه به نوع و دسته بندی آن متفاوت بوده و سازمان‌ها و شرکت‌های تولیدی باید حتما نسبت به درج این شناسه روی کالاهای خود اقدام کنند.