پلاستیک بدون شک یکی از پرکاربردترین متریال‌ها در صنایع گوناگون است. کاربردهای صنعت پلاستیک به قدری گسترده است که بدون آن مسلما ادامه کارکرد صنعت در همه ابعاد آن در دنیا با مشکلی غیر قابل حل مواجه خواهد شد. تولید، بسته بندی، نگهداری و بقیه مراحل تولید و عرضه بسیاری از محصولات نیازمند استفاده از پلاستیک است. برای مثال بسته بندی را در نظر بگیرید؛ بدون وجود پلاستیک بسته بندی بسیاری از کالاها امکان پذیر نخواهد بود. در مورد بقیه کالاها هم یا بسته بندی مشکل‌تر خواهد شد و یا هزینه بسیار بیشتری خواهد داشت.این فقط نمونه‌ای از کاربردهای فراوان صنعت پلاستیک است. در ادامه‌این مطلب با صنعت پلاستیک و کاربردهای آن بیشتر آشنا می‌شویم.
پلاستیک چیست؟
واژه پلاستیک برای هر ماده‌ای که دارای قابلیت قالب ریزی و یا خم شدن باشد به کار گرفته می‌شود. هنگامی‌که درباره پلاستیک صحبت می‌کنیم در واقع منظور ما پلیمرها یا مواد مصنوعی است که ساخته شده از مواد پتروشیمی‌هستند. پلاستیک‌ها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام کاربرد خاصی دارند. بسیاری از انواع پلاستیک‌ها قابلیت بازیافت دارند. کد درج شده بر روی پلاستیک‌ها نشانگر نوع پلاستیک است. به طور کلی می‌توان پلاستیک را متنوع ترین ماده در جهان نام گذاری کرد. اگر به اطراف خود نگاه کنید کاربردهای گوناگونی از پلاستیک را خواهید دید. امروزه صنعت پلاستیک پیشرفت‌‌های زیادی داشته است و در صنایع مختلف به کار گرفته شده است. کاربردهای صنعت پلاستیک در صنایع مختلف به دلیل راندمان بالا، نسبت بالای مقاومت به وزن، استحکام، مقاومت در برابر خوردگی و پوسیدگی، خاصیت عایق، قیمت مقرون به صرفه و … بسیار دیده می‌شود.
معرفی انواع پلاستیک
همان طور که گفته شد، پلاستیک‌ها موادی جامد و پایدار هستند که منشا و ماده اولیه سازنده آن‌ها نفت و گاز است. امروزه پلاستیک‌ها به جانشین‌های بسیار خوبی برای چوب، فلز، شیشه و سرامیک‌ها تبدیل شده اند. پلاستیک‌ها را در دو گروه اصلی تقسیم بندی می‌کند. در ادامه به شرح‌این دو گروه می‌پردازیم:
- ترمو پلاست‌ها: ترمو پلاست‌ها همان پلاستیک‌های گرمانرم هستند.این پلاستیک‌ها در اثر حرارت نرم شده و با از دست دادن حرارت دوباره سخت می‌شوند. از جمله ترمو پلاست را می‌توان به نایلون‌ها اشاره کرد.
- ترموست‌ها: ترموست‌ها یا همان پلاستیک‌های گرما سخت پلاستیک‌هایی هستند که با حرارت دادن شکل پودری آن‌ها به یک قطعه یکپارچه مبدل می‌گردد. اما‌این قطعات یک پارچه دیگر توسط گرما ذوب نمی‌شوند. از جمله ترموست‌ها می‌توان به ملامین و باکالیت‌ها اشاره کرد.
دلیل کاربردهای فراوان صنعت پلاستیک چیست؟
دانستیم که پلاستیک تقریبا در همه جا و همه وسایل کاربرد دارد. از دهه ۶۰ میلادی پلاستیک به عنوان جایگزین و یا مکمل بسیاری از وسایل چوبی، شیشه‌ای، سنگی، سرامیکی و … شد. به طور مثال پنبه، پشم، پارچه و کنف منسوجات اصلی از دوران باستان بودند که امروزه از آکریلیک، پلی استر و نایلون به جای آن‌ها استفاده می‌شود. از طرف دیگر در گذشته درب و پنجره‌ها از جنس چوب ساخته می‌شدند، اما امروزه برای ساخت آن‌ها از پی وی سی استفاده می‌شود. امروزه کاربردهای صنعت پلاستیک در همه جا مشاهده می‌شود. در ادامه به دلایل کاربردهای فراوان پلاستیک در صنایع می‌پردازیم:
- خاصیت غیر رسانای الکتریسیته باعث می‌شود که بتوان به عنوان عایق در وسایل برقی از پلاستیک استفاده کرد.
- پلاستیک را می‌توان از طریق ذوب شدن یا خرد شدن بازیافت کرده و با آن محصولات جدید تولید نمود.
- استفاده از الیاف مصنوعی تولید شده از پلاستیک با دوام تر از الیاف‌های طبیعی است.
- پلاستیک عایق حرارتی خوبی است. بنابراین می‌توان از آن‌ها برای وسایل آشپزخانه، درب قابلمه، ابزار و … استفاده کرد.
- پلاستیک‌ها ارزان هستند و از مواد اولیه ارزانی نیز تولید می‌شوند.
- درصد بالایی از پلاستیک‌ها بی اثر هستند. در نتیجه می‌توان در تماس با حلال‌ها، اسیدها، آب و مواد شیمیایی از آن‌ها استفاده کرد.
- پلاستیک‌ها برخلاف چوب و مصنوعات طبیعی در برابر رطوبت مقاوم بوده و تخریب نمی‌شوند.
- رنگ آمیزی پلاستیک‌ها بسیار راحت است.
- ترمو پلاستیک‌ها را می‌توان با به کار گیری یک فرایند صنعتی به نام قالب تزریق به شکل‌های گوناگونی تولید کرد و مانند فلزات نیازی به ماشین کاری ندارد.
کاربردهای صنعت پلاستیک در دیگر صنایع
سالیان سال است که پلاستیک‌ها در تمامی‌بخش‌های زندگی بشر دیده می‌شوند.این در حالی است که کاربرد پلاستیک در صنایع مختلف بسیار فراتر از حد تصور ما است. انواع صنایع به گونه‌‌ای به پلاستیک گره خورده اند که می‌توان گفت بدون حضور پلاستیک باید عملاً شاهد خاموش شدن تمامی‌دستگاه‌های کارخانجات وابسته به پلاستیک باشیم. کاربردهای صنعت پلاستیک در پزشکی، دارو سازی، آزمایشگاه‌های طبی، ساختمان سازی، بسته بندی، اسباب بازی و … دیده می‌شود. در ادامه به بررسی کاربردهای صنعت پلاستیک در برخی صنایع می‌پردازیم.
کاربردهای پلاستیک در صنعت بسته بندی
ویژگی‌هایی مانند وزن سبک، قابلیت قالب گیری و استحکام بالای پلاستیک‌ها باعث شده تا آن‌ها به یک ماده مناسب برای به کار گیری در صنعت بسته بندی تبدیل شوند. استفاده از پلاستیک دارای یک سری مزایا است. از جمله مزایا می‌توان به شکستنی نمودن ظروف پلاستیکی، قابلیت انعطاف پذیری آن‌ها، وزن کم، شفافیت پلاستیک‌ها و … اشاره کرد. استفاده از پلاستیک‌ها در بسته بندی دارو می‌تواند مانع از نفوذ میکروب‌ها و سایر آلودگی‌ها به دارو‌ها شود. امروزه استفاده از پلاستیک به دلیل تنوع در بسته بندی‌ها به شدت رواج یافته است. بسته بندی‌های پلاستیکی با استفاده از مواد مختلفی مانند مواد پلی اتیلن، پلی پروپیلین، پلی اتیلن ترفتالات، پلی استایرن و نایلون‌ها مشاهده می‌شود.
هر کدام از مواد گفته شده با توجه به خواص آن‌ها، برای بسته بندی مواد خاصی به کار گرفته می‌شود. در‌این میان نادی پک تمامی‌دستگاه‌های بسته بندی سازگار با انواع پلاستیک‌های مخصوص بسته بندی را تولید و عرضه می‌کند. بیشترین کاربرد پلاستیک‌ها را در صنعت بسته بندی بیان کرده اند. استفاده از بسته بندی‌های پلاستیکی جایگزین بسیار خوبی برای کیسه‌های کاغذی شده تا از قطع بی رویه درختان جلوگیری شود. از پلاستیک‌ها برای بسته بندی انواع نوشیدنی، مواد شوینده و بهداشتی و مواد غذایی مانند نوشابه، روغن‌ها، آب معدنی و … استفاده می‌شود.
فیلم های بسته بندی پلاستیکی
برای بسته بندی مواد مختلف از فیلم‌های بسته بندی متفاوتی استفاده می‌شود. هر یک از این فیلم‌ها بسته به نوع محصول، دمایی که در آن نگهداری می‌شوند، استحکام مورد نیاز بسته‌بندی، بهداشت لازم و… با ترکیبات متفاوتی ساخته می‌شوند. برای مثال فیلم استرچ غذایی با فیلم بسته بندی مواد پلاستیک متفاوت است. همچنین سلفونی که برای پوشش دادن مبل از آن استفاده می‌شود با فیلمی که برای بسته‌بندی حبوبات مودر استفاده قرار می‌گیرد، تفاوت‌های ساختاری زیادی دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به وب‌سایت نادی پلاستیک مراجعه نمایید. نادی پلاستیک یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های پلاستیک بسته بندی در ایران است و یکی از نیازهای اساسی در رابطه با کاربرد صنعت پلاستیک در بسته بندی را تامین می‌کند.
کاربردهای صنعت پلاستیک در پزشکی
کاربرد پلاستیک‌ها در صنعت پزشکی بسیار وسیع است. با‌اینکه در لوازم پزشکی در اتاق عمل قطعات فلزی زیادی وجود دارد؛ اما لوازم پلاستیکی به اتاق‌های عمل نیز راه یافته اند. از جمله کاربرد پلاستیک در اتاق عمل می‌توان به بخیه‌های زیپی، دارو‌ها، کیسه‌های خون، قاب عینک‌ها، سمعک و … اشاره کرد. از طرف دیگر با استفاده از لوازم پلاستیکی در صنعت پزشکی هزینه استریل کردن لوازم کاهش یافته است. بنابراین احتمال آلودگی با لوازم پزشکی به طور چشمگیری کم می‌شود.
کاربردهای صنعت پلاستیک در ساختمان سازی
همان طور که می‌دانید جمعیت جهان بیش از ۷ میلیارد نفر است. بنابراین تامین مسکن برای‌این جمعیت به از بین بردن منابع و انرژی بسیار زیادی نیاز دارد. به همین دلیل استفاده از روش‌های نوین مانند استفاده از پلاستیک‌ها برای کاهش مصرف انرژی انجام می‌شود. کاربرد صنعت پلاستیک در ساختمان سازی موجب کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت زندگی انسآن‌ها محافظت از محیط زیست و حفظ انرژی‌های طبیعی می‌شود مهمترین خاصیت پلاستیک‌ها برای ساختمان سازی وزن سبک، عایق بودن، قابلیت بازیافت، عایق سرما، گرما و صدا، مقاومت آن‌ها در برابر خوردگی، استحکام و … است.
کاربردهای صنعت پلاستیک در حمل و نقل
جالب است بدانید که پلاستیک‌ها به صنعت حمل و نقل نیز وارد شده اند. وزن سبک و همچنین مقاومت بالای آن‌ها باعث شده تا یک ماده عالی برای ساخت خودرو، کامیون و سایر وسایل نقلیه باشند. استفاده از پلاستیک‌ها موجب می‌شود خودرو‌ها‌ایمن تر باشند. کمربند،ایربگ‌های خودرو، سپر، پانل فومی‌درب‌ها، محافظ‌های سقف و … در ماشین همگی از جنس پلاستیک هستند. لازم به ذکر است بسیاری از شرکت‌های خودرو سازی همواره در تلاشند تا برای کاهش وزن خودرو‌ها پلاستیک بیشتری در ساخت آن‌ها استفاده کنند. به طور کلی هر ۱۰ درصد کاهش وزن در خودرو و سایر وسایل نقلیه حدود ۵ تا ۷ درصد در میزان سوخت مصرفی صرفه جویی می‌کند. در نتیجه کاهش مصرف سوخت، دی اکسید کربن کمتری نیز به هوا وارد می‌شود.
کلام پایانی
در‌این مقاله سعی کردیم اطلاعات جامع و کاملی درباره کاربردهای صنعت پلاستیک در سایر صنایع در اختیار شما قرار دهیم. استفاده از پلاستیک‌ها جایگزین بسیار خوبی برای چوب شیشه سنگ سرامیک و … شد. از طرف دیگر به دلیل بی اثر و خنثی بودن پلاستیک‌ها و عدم اثر گذاری آن‌ها بر روی مواد غذایی، بسته بندی مواد غذایی با استفاده از آن‌ها رواج یافت. علاوه بر‌این باکتری پلاستیک‌ها در مقابل باکتری‌ها مقاوم هستند و همین یک دلیل حائز اهمیت برای استفاده از آن‌ها در صنعت بسته بندی است. پلاستیک‌ها علاوه بر صنایع بسته بندی در سایر صنایع مانند ساختمان سازی، خودرو سازی، حمل و نقل، پزشکی و آزمایشگاهی و دیگر صنایع کاربردهای بسیار مهمی‌دارد. از توجه و همراهی شما سپاسگزاریم.