بسته‌بندی همواره از قدیمی‌ترین روش‌های محافظت از محصولات مختلف به خصوص مواد غذایی و محصولات خوراکی است. در دنیای پیشرفته کنونی کیفیت و نوع بسته بندی محصولات غذایی برای مصرف‌کنندگان و همچنین فروشندگان اهمیت بسیار زیادی دارد. در تمامی فروشگاه‌های مواد غذایی تمامی محصولات خوراکی دارای بسته‌بندی‌های منحصر به فرد و خاصی هستند، هدف از بسته بندی علاوه بر حفظ کیفیت اولیه محصولات، به نوعی زیباتر نشان دادن آن‌ها جهت ترغیب مشتریان نیز است.
در ادامه این مقاله در رابطه با روش‌های اصلی بسته بندی محصولات خوراکی و مهم‌ترین شاخصه‌های یک بسته بندی خوب و مناسب و دستگاه بسته بندی با شما صجبت خواهیم کرد.
اهمیت بسته بندی محصولات خوراکی
مهم‌ترین ویژگی‌های بسته بندی مناسب
یک بسته بندی خوب و باکیفیت می‌تواند از مواد غذایی در برابر نور خورشید و ورود حشرات محافظت کند. محصولات خوراکی که با بالاترین کیفیت بسته بندی می‌شوند، از زمان حمل و نقل و انتقال به فروشگاه‌ها و حتی تا رسیدن این محصولات به دست مصرف‌کنندگان باید سالم مانده و به هیچ وجه کیفیت اولیه خود را از دست ندهند. از دیگر مشخصه‌ها اصلی بسته بندی محصولات خوراکی می‌توان به موارد زیر پرداخت:
- مقاوم در برابر ضربه و فشار
- قابلیت پذیریش چاپ
- قابلیت دوخت در حرارت روی بسته
- شفافیت و درخشش بالا به منظور افزایش زیبایی و جلب رضایت مشتری
- فاقد مواد اولیه شیمیایی و مضر برای مواد غذایی
- افزایش عمر محصولات در قفسه فروشگاه‌ها
- محافظت از محصولات خوراکی در برابر تغییرات شیمیایی، بیوشیمیایی و میکروبیولوژی
اهمیت بسته بندی کردن محصولات خوراکی
مواد غذایی همواره نسبت به عوامل محیطی حساسیت بسیار بالایی دارند، به همین جهت برای حفظ ماندگاری بسیاری از مواد غذایی از بسته‌بندی‌های مختلفی استفاده می‌شود. اهمیت بسته بندی محصولات خوراکی نسبت به سایر محصولات و اقلام بسیار بیشتر است، چراکه این‌گونه محصولات با سلامت افراد ارتباط مستقیمی دارند.
منظور از بسته بندی اولیه و ثانویه چیست؟
بسته بندی اولیه محصولات غذایی ضروری‌ترین نوع بسته بندی بوده و وظیفه اصلی محافظت از محصولات را دارد. اما بسته بندی ثانویه برای افزایش زیبایی ظاهری و مرتب‌تر نشان داده شدن بسته بندی محصولات غذایی استفاده می‌شود. برای نمونه از فیلم‌های شیرینگ به دلیل داشتن تنوع طرح و رنگ بسیار بالا در افزایش زیبایی محصولات غذایی و همچنین افزایش ضریب ایمنی آن‌ها استفاده می‌شود.
5 روش اصلی بسته بندی محصولات خوراکی
بنا بر ماهیت محصولات خوراکی از روش‌های مختلف بسته بندی استفاده می‌شود. در دنیای پیشرفته امروزی از بسته‌بندی‌های مختلف و متنوعی برای محافظت از مواد غذایی و شکیل‌تر نشان‌دادن آن‌ها استفاده می‌شود. در ادامه 5 مورد از رایج‌ترین روش‌های بسته بندی محصولات خوراکی را به صورت کامل معرفی می‌کنیم.
5 روش اصلی بسته بندی محصولات خوراکی
بسته‌بندی اسپتیک مواد غذایی
یکی از روش‌های اصلی در بسته بندی مواد غذایی استریل بسته بندی آسپتیک است. اسپتیک یک واژه یونانی بوده و به معنای ضدعفونی کردن و از بین بردن میکروارگانیسم‌ها است. در صنعت محصولات غذایی از بسته بندی اسپتیک استفاده می‌شود، هدف از این روش بسته بندی افزایش پایداری محصولات است.
به عبارتی از این روش بسته بندی برای مواد غذایی استفاده می‌شود که به نگهداری طولانی‌مدت نیاز دارند. از جمله این محصولات می‌توان به شیر، فرآورده‌های شیر، آب‌میوه‌ها، محصولات لبنی و تخم‌مرغ مایع اشاره کرد. بسته‌های اپتیک به صورت لایه‌لایه هستند که لایه درونی از جنس کاغذ پلی‌اتیلن بوده و لایه بیرونی از جنس آلومینیوم است. از دیگر مزایای این روش بسته بندی می‌توان به موارد زیر پرداخت:
- پایداری بسیار بالای ترکیبات شیمیایی
- عایق در برابر جریان الکتریکی
- فاقد مواد سمی
بسته بندی شیشهای
یکی از بارزترین ویژگی‌های بسته‌های شیشهای مقاومت بالای آن‌ها در واکنش‌پذیری است. این نوع بسته‌ها با مواد غذایی محتوی خود واکنش نداده و طعم اصلی غذا را در هر شرایطی حفظ می‌کنند. شفاف بودن سطح شیشه‌ها به کاربران این امکان را می‌دهد تا محتویات محصول را به خوبی رویت کنند.
روش بسته بندی شیشهای از نفوذ هرگونه حشره موزی و ریزی به داخل بسته بندی جلوگیری می‌کند. یکی دیگر از قابلیت‌های کاربردی شیشه‌ها شکل‌پذیری بالای آن‌ها است، به همین جهت از آن‌ها می‌توان در شکل‌ها و فرم‌های مختلف در بسته بندی انواع محصولات و مواد غذایی استفاده کرد. اما یکی از معایب این نوع بسته بندی حساسیت بالای آن‌ها در برابر ضربه و شکنندگی است.
اما در کل بسته‌های شیشهای به دلیل داشتن وزن بسیار بالا و ضریب شکنندگی بالا برای بسته‌بندی مواد غذایی به منظور حمل‌ونقل و انتقالات مناسب نیستند. این نوع مواد بسته‌بندی به دلیل داشتن وزن بالاتر قیمت بالاتری نسبت به سایر متریال‌های بسته‌بندی دارند. از دیگر معایب بسته‌های شیشهای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حساس به شوک‌های حرارتی
- بی‌ثباتی بیشتر ابعاد نسبت به سایر ظروف بسته‌بندی
بسته بندی شیشهای مواد غذایی
بسته بندی فلزی
جنس بسته‌های فلزی اغلب از آلومینیوم است. آلومینیوم یک عنصر غیرسمی بوده و با مواد غذایی مختلف هیچ‌گونه واکنشی انجام نمی‌دهد. بسته‌بندی‌های فلزی امروزه به وفور در محافظت از محصولات خوراکی به ویژه نوشابه‌ها، کنسروها و… استفاده می‌شوند.
خواص دمایی آلومینیوم از اصلی‌ترین دلایل انتخاب این ماده برای بسته بندی فلزی محصولات خوراکی است. این فلز با مواد غذایی در بازه دمایی -40 سانتی‌گراد تا +230 سانتی‌گراد هیچ‌گونه واکنشی نداده و بدون تغییر مزه و رنگ مواد غذایی از آن‌ها محافظت می‌کند.
از این نوع بسته بندی اغلب برای نگهداری طولانی مدت مواد غذایی در انبارها و فروشگاه‌ها استفاده می‌شود. بسته بندی فلزی و قوطی‌های فلزی بهترین انتخاب برای محافظت از محصولات در حمل‌ونقل و همچنین فرایند بارگیری هستند.
بسته بندی‌های پلاستیکی
از پلاستیک‌ها در بسته بندی مواد غذایی مختلفی استفاده می‌شود. کیسه‌های پلاستیکی از جمله بسته‌بندی‌های ساده و در عین حال شیک برای محافظت از حبوبات، قهوه، چای، پودر پروتئین، مواد خوراکی همچون چیپس، میوه‌های خشک و حتی برخی مواد گیاهی هستند.
بسته‌بندی‌های پلاستیکی به دلیل داشتن قابلیت شکل‌پذیری بالا، محافظت صحیح و بهداشتی و قابلیت چاپ در بسیاری از قوطی‌های روغن، نوشابه‌های بزرگ و کوچک و دوغ استفاده می‌شوند.
فیلم شیرینگ
امروزه با توجه به پیشرفت علم و تخصص در زمینه تولید مواد بسته بندی، موادی با قابلیت‌های بیشتر و معایب بسیار کمتر به نام فیلم شیرینگ تولید و عرضه می‌شوند. فیلم شیرینگ پی وی سی تماما از مواد اولیه سازگار با محیط‌زیست تولید می‌شود.
این فیلم در بسته بندی ثانویه بسیاری از محصولات خوراکی از جمله شکلات‌ها، غلات، حبوبات به منظور افزایش زیبایی ظاهری و حفظ سلامت مواد استفاده می‌شود. یکی از قابلیت‌های کاربردی فیلم شیرینگ امکان چاپ انواع متون و برند شرکت تولیدکننده است. سطح این فیلم کاملا شفاف و براق بوده و باعث می‌شوند تا مشتریان و مصرف‌کنندگان به صورت کامل محتویات محصول را مشاهده کنند.
از فیلم شیرینگ در بسته‌بندی ثانویه محصولاتی همچون نوشابه‌ها، دلسترها و قوطی‌های رب و کنسرو استفاده می‌شود تا در اثر حمل‌ونقل از بسته اولیه جدا نشده و دچار ضربه و آسیب نشوند. این فیلم قابلیت بازیافت داشته و هیچ‌گونه ماده سمی و خطرناکی از خود تولید نمی‌کند.
سایر ویژگی‌های فیلم شیرینگ
- مقاومت مکانیکی بسیار بالا
- شکل‌پذیری بالا
- کاهش هزینه‌ها
کاربرد فیلم شیرینگ در بسته بندی محصولات خوراکی
بسته بندی کاغذی
بسته بندی‌های کاغذی از جمله رایج‌ترین روش‌های بسته بندی گروهی از محصولات خوراکی هستند. بسته‌های کاغذی همواره به عنوان پوشش ثانویه در بسته بندی محصولات خوراکی استفاده می‌شوند.
احتمال عبور مواد شیمیایی از این نوع بسته ها نسبت به سایر بسته‌ها بسیار کمتر است. یکی از ویژگی‌های شاخص بسته بندی‌های کاغذی قابلیت جذب بالای رطوبت آن‌ها و مانع از انتقال رطوبت به داخل بسته است. اما بسته بندی‌های کاغذی علاوه بر مزایا، معایب خاص خود را دارند.
یکی از رایج‌ترین معایب بسته بندی کاغذی گران بودن آن است. برای تولید و عرضه بسته‌های کاغذی تعداد زیادی درخت قطع می‌شود که این امر به نوعی بزرگ‌ترین عامل خطرناک برای محیط‌زیست است.
سخن نهایی
بسته بندی همواره از مهم‌ترین فرایندهای آماده‌سازی محصولات مختلف به ویژه محصولات خوراکی و غذایی است. از بسته‌های شیشهای و قوطی‌های فلزی همواره از سالیان دور در بسته‌بندی مواد غذایی مختلف مانند نوشابه، لوبیا، تن ماهی، مربا و… استفاده می‌شود.
اما با گذشت زمان و پیشرفت قابل توجه علم در زمینه صنعت بسته بندی متریال‌هایی با هزینه‌کمتر و کیفیت بالاتری به بازار ارائه شدند. فیلم‌های شیرینگ و استرچ از جمله بهترین متریال‌های بسته‌بندی پیشرفته و سازگار با محیط‌زیست هستند که امروزه به وفور در بسته‌بندی محصوللات خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.